Trầm cảm sau sanh - Kẻ giết người thầm lặng

Trầm cảm sau sinh là gì?

Là tình trạng người phụ nữ bị rối loạn cảm xúc, thay đổi về thể chất và tâm lý, hành vi sau khi sinh con. Họ thường có suy nghĩ tiêu cực, mệt mỏi, cáu gắt, buồn chán, lo lắng nhiều vấn đề trong cuộc sống. Trầm cảm có thể ở mức nhẹ, vừa hoặc nặng, có thể tự khỏi, nhưng cũng có nhiều trường hợp nặng không can thiệp điều trị kịp thời dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng.

Trầm cảm sau sinh có nguy hiểm không?

Trầm cảm sau sinh để lại nhiều hậu quả nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Người mẹ thường mệt mỏi, mất ngủ, buồn chán, giảm khả năng chăm sóc bản thân và con, thậm chí có thể xuất hiện ý nghĩ hoặc hành vi làm hại chính mình và làm hại bé.

Đối với trẻ con sẽ tăng nguy cơ chậm phát triển ngôn ngữ, hạn chế khả năng giao tiếp, vận động. Có những hành vi bất thường trẻ dễ kích động, căng thẳng và khó hòa nhập xã hội.

Đối với gia đình khi sống chung trong một mái nhà có người bị trầm cảm luôn có sự căng thẳng kéo dài thì tâm lý, sức khỏe từng thành viên sẽ bị ảnh hưởng.

Nguyên nhân nào dẫn đến trầm cảm sau sinh?

Nguyên nhân trầm cảm sau sinh thường xuất phát từ sự kết hợp giữa yếu tố sinh học, tâm lý và xã hội. Sau khi sinh, nồng độ hormone estrogen và progesterone trong cơ thể người mẹ giảm đột ngột, gây mất cân bằng nội tiết, ảnh hưởng đến tâm trạng và cảm xúc.

Những phụ nữ có thể trạng yếu, sau khi sanh con phải chịu các cơn đau kéo dài, thiếu ngủ, chăm sóc con vất vả nên nảy sinh tâm lý bực bội, cáu gắt, có những suy nghĩ chán ghét bản thân kể cả em bé. Nhiều bà mẹ cảm thấy căng thẳng, lo lắng về khả năng chăm sóc con dẫn đến mất ngủ, mất kiểm soát cuộc sống.

Bên cạnh đó, điều kiện kinh tế khó khăn, thiếu thốn, hoàn cảnh sống chật chội, thiếu sự quan tâm chia sẻ từ chồng và người thân, mâu thuẫn trong quan niệm chăm sóc con nhỏ giữa các thế hệ sẽ làm gia tăng cảm xúc tiêu cực từ phụ nữ dẫn đến trầm cảm.

Những đối tượng nào dễ mắc bệnh trầm cảm sau sinh

Phụ nữ tuổi càng trẻ (<18 tuổi) thì tỷ lệ trầm cảm sau sanh càng cao;

Phụ nữ từng trải qua một sự kiện nào đó gây căng thẳng trong thời gian trước sanh như: bệnh tật, hiếm muộn, thất nghiệp…Phụ nữ sinh đôi, sinh ba, hoặc có nhiều con rồi sinh thêm thiếu sự giúp đỡ, đồng cảm, chia sẽ từ người thân. Phụ nữ lo lắng về ngoại hình, tăng cân mất kiểm soát hoặc sụt cân sau sanh cũng có nguy cơ trầm cảm.

Tiền sử gia đình có người bị rối loạn tâm thần như: cha, mẹ, chị… và người từng có tiền sử trầm cảm trước hoặc trong khi mang thai cũng có nguy cơ trầm cảm sau sinh cao.

Nhận biết sớm trầm cảm sau sinh

            Người mẹ dễ thay đổi cảm xúc hay buồn bả, chán nản, hay khóc thường xuyên, khóc một mình, đôi khi không biết vì sao lại khóc. Hay chán ăn hoặc ăn nhiều hơn bình thường.

Thường ít nói chuyện, xa lánh người thân và bạn bè, không muốn gần gũi với con; Mất ngủ thường xuyên, ngủ không sâu giấc hoặc ngủ quá nhiều; Luôn luôn mệt mỏi, cảm thấy quá sức về tất cả mọi việc kể cả việc nhẹ.

Có những suy nghĩ, hành động, phản ứng chậm chạp hoặc lặp lại; Giảm trí nhớ, giảm khả năng tập trung và khó khăn trong việc đưa ra các quyết định; Không có hứng thú với các hoạt động thường ngày, dễ cáu gắt, khó chịu và hay tức giận với mọi người xung quanh.

Tâm trạng lo âu, lo lắng luôn cho rằng mình không phải là một người mẹ tốt; thường có ý định và hành vi muốn giết chết con mình và tự sát.

Phòng ngừa trầm cảm sau sinh

Đối với các mẹ sinh con đầu lòng nên đến các lớp học tiền sản và kết bạn với những phụ nữ mang thai khác hoặc những người mới làm cha mẹ để chia sẻ kiến thức, tinh thần chuẩn bị chào đón con. Người mẹ nên nhờ người chồng, người thân trong gia đình giúp đỡ trong việc chăm sóc con. Mẹ cần dành nhiều thời gian để ăn uống đủ chất dinh dưỡng, ngủ đủ giấc, thể dục thể thao, chăm sóc bản thân cho tinh thần thoải mái giúp phòng ngừa bệnh trầm cảm.

Các bà mẹ không nên ép buộc bản thân làm việc quá sức, không nên quá kì vọng để trở thành một người mẹ hoàn hảo. Cần mạnh mẽ, tự tin vào khả năng chăm con của mình. Khi gặp khó khăn trong việc nuôi dạy bé nên trao đổi với bác sĩ, bạn bè và gia đình.

Tóm lại: Trầm cảm sau sinh là căn bệnh tâm lý phổ biến trong xã hội hiện đại ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe của mẹ và bé. Bệnh cần được phát hiện sớm và điều trị kịp thời nhằm hỗ trợ ổn định tâm lý, giúp người mẹ lành bệnh, có đủ sức khỏe, tinh thần chăm sóc con. Người thân nên đưa sản phụ đi khám bệnh tại các cơ sở uy tín để khám và điều trị tốt nhất.

BS Lê Thị Diễm Hương – Khoa Sức khỏe sinh sản, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Đồng Tháp