Hưởng ứng Ngày Tim mạch thế giới 29/9/2025: Nâng cao nhận thức về bệnh tim mạch
Bệnh tim mạch hiện nay là nguyên nhân tử vong hàng đầu trên thế giới. Trong năm 2022, ước tính vào năm 2022 có gần 19,8 triệu người tử vong do bệnh lý tim mạch và đa số là do đột quỵ và nhồi máu cơ tim. Tại Việt Nam cũng không khác biệt so với thế giới với 31% số tử vong hàng năm tương đương hơn 170 ngàn trường hợp tử vong. Trong những năm gần đây, bệnh tim mạch không còn là bệnh của người cao tuổi mà ngày càng trẻ hoá thậm chí tại nước ta đã ghi nhận những bệnh nhân nhồi máu cơ tim ở tuổi 20. Với gánh nặng tử vong lớn, việc hiểu và biết cách dự phòng nhóm bệnh lý này là một vấn đề rất cần được quan tâm.
Trước tiên, chúng ta cần tìm hiểu về khái niệm bệnh tim mạch là gì. Bệnh tim mạch là một nhóm bệnh ảnh hưởng đến tim hoặc mạch máu, tiêu biểu nhất là các bệnh lý như bệnh mạch vành, bệnh mạch máu não, ....
Các yếu tố nguy cơ tim mạch (Nguồn: Internet)
Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây bệnh có thể do sự kết hợp các vấn về kinh tế - xã hội, hành vi và môi trường, di truyền và một số yếu tố khác… trong đó, chúng ta có thể phân chúng thành các nhóm: yếu tố nguy cơ không thay đổi được (tuổi già, giới tính nam, di truyền hay tiền sử gia đình có người mắc bệnh..) và các yếu tố nguy cơ có thể thay đổi được (hút thuốc lá, uống rượu bia, ít vận động thể lực, béo phì…) và để có thể giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch, chúng ta cần quan tâm và cải thiện các yếu tố nguy cơ có thể thay đổi được này.
Đây là một nhóm các bệnh lý mạn tính tiến triển âm thầm mà không biểu hiện triệu chứng cho đến khi xảy ra các biến cố như nhồi máu cơ tim, đột quỵ hoặc thậm chí tử vong. Do vậy, việc nhận biết được triệu chứng sớm của bệnh cũng như tầm soát phát hiện sớm bệnh tim mạch cũng là một vấn đề rất quan trọng. Vậy câu hỏi đặt ra ở đây là “Khi nào chúng ta nên tầm soát bệnh tim mạch?” và “Ai là đối tượng cần tầm soát thường xuyên?”
Đầu tiên, đối với tất cả mọi người, khi gặp một số triệu chứng báo động thường gặp như cảm giác đau hoặc nặng ngực khi gắng sức, khó thở, mệt mỏi, giảm khả năng gắng sức, chóng mặt, vã mồ hôi lạnh, yếu liệt mặt hoặc tay chân thoáng qua hoặc kéo dài… chúng ta cần nhanh chóng đến cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám và xử trí phù hợp nhất.
Thứ hai, đối với các bệnh nhân có những vấn đề sức khoẻ như Tăng huyết áp, Đái tháo đường, béo phì, những người có lối sống ít vận động, hút thuốc lá, có tiền sử gia đình… cần được kiểm tra sức khoẻ tim mạch định kỳ hằng năm giúp phát hiện bệnh sớm, có kế hoạch quản lý phù hợp, có thể đảo ngược hoặc kiểm soát tốt yếu tố nguy cơ để nâng cao chất lượng cuộc sống.
“Bệnh tim mạch phần lớn có thể phòng ngừa được nếu chúng ta biết cách hạn chế yếu tố nguy cơ và thực hiện thay đổi lối sống tích cực.” Để giảm nguy cơ bệnh tim mạch, sau đây là một số khuyến cáo của ngành Y tế:
1. Chế độ ăn uống lành mạnh và cân bằng nhiều rau và trái cây, hạn chế chất béo, thực phẩm nhiều muối, đường và các loại thực phẩm chế biến sẵn.
2. Tập thể dục thường xuyên ít nhất 30 phút/ ngày và 150 phút mỗi tuần.
3. Duy trì cân nặng cơ thể ở mức khoẻ mạnh (chỉ số BMI < 23, chỉ số vòng eo <80cm đối với nữ và <90 cm đối với nam), giảm cân nếu có thừa cân béo phì.
4. Không hút thuốc lá. Hút thuốc lá dù dưới hình thức nào (chủ động hay thụ động) đều làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch do xơ vữa (xơ vữa động mạch, bệnh mạch vành mạn...) là nguyên nhân chính dẫn đến các biến cố như đột quỵ và nhồi máu cơ tim.
5. Hạn chế uống rượu, bia. Hiện nay không có ngưỡng uống rượu bia an toàn. Sử dụng quá mức đồ uống có cồn làm tăng khả năng mắc các bệnh lý tim mạch - chuyển hoá. Để hạn chế các vấn đề sức khoẻ liên quan đến lạm dụng rượu bia:
- Mỗi người không nên uống quá hai đơn vị cồn/ngày với nam giới, một đơn vị cồn/ngày đối với nữ giới và không uống quá 5 ngày/tuần.
- Một đơn vị cồn tương đương với 3/4 chai hoặc lon bia 330 ml (5%); 1 ly bia hơi 330 ml; 1 ly rượu vang 100 ml (13,5%) hoặc 1 ly rượu mạnh 30 ml (40%)).
6. Tránh căng thẳng, lo âu quá mức.
7. Khám sức khỏe định kỳ, kiểm tra huyết áp, đường huyết và xét nghiệm mỡ máu định kỳ để phát hiện sớm các bệnh lý và có biện pháp dự phòng phù hợp.
Bệnh tim mạch không còn chỉ là bệnh của người lớn tuổi. Người trẻ cũng có thể mắc bệnh nếu lối sống không lành mạnh. Do vậy mỗi người trong cộng đồng cần tự nhận thức và có lối sống lành mạnh để bảo vệ hệ tim mạch của bản thân.
Thuỳ Dương – Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Đồng Tháp
Nguồn tài liệu:
1. World Health Organization. Cardiovascular diseases (CVDs). 23/09, 2025. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/cardiovascular-diseases-%28cvds%29?utm_source=chatgpt.com
2. World Health Organization. Cardiovascular diseases (CVD) in Viet Nam. Accessed 23/09, 2025. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/cardiovascular-diseases-%28cvds%29?utm_source=chatgpt.com
3. Cổng thông tin điện tử- Bộ Y Tế. Bệnh tim mạch ngày càng trẻ hoá, có người ngoài 20 tuổi đã nhồi máu cơ tim. Accessed 23/9, 2025. https://moh.gov.vn/tin-lien-quan/-/asset_publisher/vjYyM7O9aWnX/content/benh-tim-mach-ngay-cang-tre-hoa-co-nguoi-ngoai-20-tuoi-a-nhoi-mau-co-tim?inheritRedirect=false
